Câu chuyện về loài chim đặc biệt (Nhật ký của Nguyễn Hoài Bảo, Sân bay Vientiane ngày 12/2/2020)

Vì facebook không tả hết được câu chuyện của tôi về quá trình đi chụp hình loài này nên tôi sử dụng trang web này để chia sẻ với anh em bạn bè yêu chim

Bare-faced Bulbul (Nok hualon) được các tác giả Woxvold, Duckworth và Timmins mô tả khoa học vào năm 2009, loài này được phát hiện năm 2008 nhưng khi đó không ai tin nó là loài mới mà chỉ cho rằng là con chim nào đó bị bệnh nhưng rồi trong hành trình khám phá đa dạng sinh học ở vùng núi đá vôi khô cằn ở Lào, người ta gặp đi gặp lại nhiều lần nữa và tiến hành nghiên cứu để công bố loài mới cho khoa học.

Xem: I.A. Woxvold; J.W. Duckworth & R.J. Timmins (2009). "An unusual new bulbul (Passeriformes: Pycnonotidae) from the limestone karst of Lao PDR". Forktail. PDF

Một loài bulbul được phát hiện, thông tin thật bất ngờ vì sau hơn 100 năm người ta mới phát hiện thêm một loài mới thuộc họ "Bông lau" Pycnonotidae, ban đầu người ta xếp vào giống Pycnonotus nhưng đến năm 2018 thì nghiên cứu ADN cho rằng đây là một giống hoàn toàn mới cá tên là Nok.

Xem: Fuchs, Jérôme; Pasquet, Eric; Stuart, Bryan L; Woxvold, Iain A; Duckworth, J. W; Bowie, Rauri C. K (2018). "Phylogenetic affinities of the enigmatic Bare-faced Bulbul Pycnonotus hualon with description of a new genus". Ibis. 160 (3): 659 (Không có file PDF)

---

Khi thông tin được công bố, tháng 11 năm 2011 là lần đầu tiên tôi đi tìm kiếm loài này ở Na Hin, một ngôi làng nhỏ ở vùng giáp ranh tỉnh Khammouane và Bolikhamsai. Ngày ấy tôi đi xe đò từ Đồng Hới qua qua cửa khẩu Chalo để tới tỉnh Thakhek, từ đó đón xe tiếp đi Vientiane nhưng tới ngã ba QL8/QL13 thì xuống rồi di Tuktuk 40km mới tới Na Hin, trời đã tối nên tìm nhà nghỉ trong làng ngủ tạm. Sán hôm sau thuê được chiếc xe máy với đồ lĩnh kĩnh gồm lều, ống nhòm, ống tele và máy chụp hình. Loanh quanh một ngày thì cũng thấy được một đôi chim đậu tít trên mõm đá, chụp được vài tấm hình gọi là có ghi nhận (tuy nhiên hình mất hết khi về nhà thì máy tính bị hư).

Tháng 6 năm 2013, một hành trình xuyên Đông Dương được thực hiện và Na Hin là nơi để tôi quay lại, thật không may mắn lần đó không thấy bóng dáng nó đâu.

Tiếp đến, tháng 7 năm 2017 tôi lại quay lại Na Hin nhưng lần này đoàn đi hơi đông mà bạn đồng hành không phải là dân xem chim nên tôi chỉ có một tý thời gian tìm kiếm và thất bại.

Tháng 3 năm 2019 lại ghi nhận một kỹ niệm khó quên. Ngày đầu tiên đến, chúng tôi (cùng với một anh bạn người Denmark) chúng tôi lùng sục cả ngày mà không thấy, sáng hôm sau từ 6 giờ đến 10 giờ cũng không thấy đâu. Lúc này đã thấm mệt nên tôi quyết định bỏ lại máy hình trên xe cho nhẹ, chỉ vác ống ngắm tele. Chi đi bộ khoảng 400m thì gặp ngay 1 đôi đậu ngoài chỗ trống, quan sát một hồi thì tôi chạy sùng sục ngược dốc để đến chỗ xe (không có sóng điện thoại nên không gọi tài xế được), khi xe chạy đến nơi, vừa ôm máy bước ra khỏi xe thì chúng bay mất. Vất vả thêm hơn 2 tiếng đồng hồ nữa thì chúng tôi bỏ cuộc với tâm thế "seen only".

LẦN NÀY

Sau vài lần hẹn họ rồi lỡ hẹn với một người bạn là khách hàng cũ 12 năm trước, khi mà loài chim này chưa được biết đến (xem thêm), thì cuối cùng chúng tôi có dịp gặp nhau. Bjorn Anderson đến từ Thuỵ Điển, một người xem chim nhiều kinh nghiệm (top 4 thế giới), sau khi thực hiện thành công mop-up tour ở Việt Nam thì bay đến Vientiane từ Hà Nội, còn tôi bay đến từ Tp. Hồ Chi Minh.

Sau 5 tiếng đồng hồ lái xe, chúng tôi đến nơi thì hơi muộn, mặc dù vậy chúng tôi cũng có tầm 2 tiếng loanh quanh tìm kiếm... nhưng thất bại. Tuy nhiên, chúng tôi tin rằng may mắn sẽ đến trong ngày mai, cuộc đời vẫn đẹp sao! và tự cho mình những giây phút để thưởng thức vài chai bia lào.

Sáng hôm sau, chúng tôi đến vị trí tiềm năng từ tờ mờ sáng, trời se lạnh và ánh sáng chưa đủ để nhìn thấy gì. Những tiếng chim líu lo bắt đầu vọng lên giữa thung lũng gồm Chèo bẻo đuôi cờ, Chích choè lửa, Khướu bạc má... và rồi Bông lau đầu trọc lên tiếng, 1 cái búng tay! yeah

Sau hơn 15 phút, một đôi chim bổng nhiên bay đến đậu trên mõm đá, chúng tôi quan sát qua ống ngắm tele và rất hạnh phúc, vài tấm hình chụp từ xa gọi là ghi nhận, rồi chúng bay mất. Sau đó chúng tôi tiếp tục cố gắng mở tiếng kêu để dụ chúng đến nhưng mãi hơn cả tiếng mà không thấy tăm hơn đâu. Tạm gọi là thành công vì đã thấy được nó, chúng tôi quyết định dừng lại để ăn sáng.

Lúc này là 7:05 am, đến quán hỏi đồ ăn sáng chị họ bảo 7:30 mới phục vụ. Thế là chúng tôi quay lại điểm đó với hy vọng đôi chim quay lại... đúng 7:30 khi mà chúng tôi xếp đồ để chuẩn bị ăn sáng thì thật bất ngờ, một cá thể bay đến đậu trên cành cây tương đối gần (khá xa nhưng gần hơn chỗ mõm đá nhiều). Bạn tôi dành lấy cơ hội chụp được vài tấm trước khi nó bay, còn tôi thì hụt vì không may đứng ở góc bị che bởi một nhành cây. 

Tôi tiếp tục mở tiếng kêu, ngay lập tức cả đôi bay đến đậu trên cây gần hơn, chụp vài tấm thì chúng bay tới gần hơn nữa... chúng tôi bấm cả trăm tấm và kết thúc với hạnh phúc dâng trào không thể tả.